Niet minder dan drie ochtenden stelde Arno van Spijker zijn boerderij in het gehucht Vinkenbuurt in Ommen open voor een breed publiek, om de laatste stand van zaken te demonstreren over het project mestvergister. De belangstelling van het agrarisch bedrijfsleven was groot. De drie open dagen bleken nodig om de vele gespecialiseerde bedrijven, die bij mestvergisting betrokken zijn, in staat te stellen tot een gezamenlijke demonstratie. Arno Spijker organiseerde de drie open dagen met veeteelt-mechanisatiebedrijf Lely, een grote naam in agrarische technologie, bekend van de melkrobot en wereldwijd leidend agrarisch octrooihouder.
Mestvergisting is al jaren een droom: velen keken uit naar rendabele oplossingen voor gasproductie uit mest, te gebruiken voor huisverwarming en koken. Tot ver in de 19e eeuw woonden boerengezinnen zo dicht mogelijk bij de stal om de warmte van het vee. Deze warmtebron werd in de loop der tijd vervangen door comfortabeler en beter regelbare systemen maar men kan zich voorstellen dat het niet-gebruik van warmte uit de stal knaagde aan de spaarzame boerenziel. De technologie en het chemisch proces van omzetting van mest naar bio- of groen gas en opnieuw te gebruiken meststof, is op de tekentafels volop doordacht maar bleek in de praktijk nog te complex en daardoor te duur. Natuurlijk kwam er -na jaren- een oplossing; de toenemende problemen met mest en tegelijkertijd de kansen voor het opwekken van warmte, het winnen van nuttige bijproducten en hergebruik van afvalstoffen creëerden met kennis en daadwerkelijke hulp van vele kanten een deugdelijk bedrijfsmodel, een geheel nieuwe organisatievorm en bewijsbare milieuverbetering.
Het meest opmerkelijke resultaat is de samenwerking tussen 15 veebedrijven in het noordelijk deel van Ommen. Zij besloten tot een gezamenlijke investering in een buizenstelsel tussen hun bedrijven. Het vervoert vanaf 2026 het door mestvergisting opgewekte gas. Het wordt vanaf een centraal punt afgeleverd aan de gasleverancier. Men richtte daartoe een coöperatie met 15 leden op en begon aan een draagvlak-campagne. De Gemeente Ommen stak een financiële hand toe, de Rabobank kon niet achter blijven, evenmin als enkele gespecialiseerde bedrijven zoals het al genoemde Lely. Andre Spijker zelf demonstreerde varianten van stalvloeren; zij vervullen een (nieuwe) functie in scheiding en eerste verwerking van mest. Een andere technische ontwikkeling was de getoonde robot, die de mest verzamelt en de stal schoon houdt. In een moderne open stal lopen de koeien los door het gebouw, wisselen binnen en buiten en hebben een vaste voerplaats, eveneens bevoorraad door een robot. Het verwondert niet dat de temperatuurregeling geautomatiseerd is en dat de veeboer uiteraard beschikt over data over melkgift en kwaliteit, per tijdseenheid per koe.
Uiteindelijk gaat het om het verwerken van mest. De vergisting is een natuurlijk proces, waarbij warmte en methaan vrij komt. Methaan is een sterk broeikasgas, dat we liever niet in de lucht willen hebben. Door vergisting wordt het afgebroken, waarbij warmte vrij komt. De installaties hebben een lange ontwikkeltijd gevergd, waarvoor overheidssubsidies noodzakelijk waren. Daarbij is men in de praktijk gestuit op een theoretische mogelijkheid, nl. het versnellen van het vergistingsproces door natuurlijke toevoegingen. Voor buitenstaanders is het meest opmerkelijke resultaat het eind- of restprodukt, na de vergisting. Dat doet dienst als kunstmestvervanger op de 15 boerderijen. Het samenspel van techniek en biologisch proces en het leiderschap om zoveel factoren naar het gewenste resultaat te leiden maken een montere kijk mogelijk op de grote problemen waarmee de veeteelt de laatste jaren werd geconfronteerd.
Arno Spijker verwacht in 2026 het eerste gas voor de huishoudens te kunnen leveren.
20 juni 2024 Cor de Feyter